Nederland heeft de primeur op de Noordzee met een proef waarbij groene waterstof wordt geproduceerd uit zeewater met behulp van windenergie. Deze unieke pilot, genaamd PosHYdon, markeert een belangrijke stap richting grootschalige waterstofproductie op zee en wordt mogelijk gemaakt door een consortium van vijftien partners, waaronder NEL Hydrogen, ENI Energy (voorheen Neptune), TNO en Gasunie.
Van idee naar realiteit
Op het productieplatform Q13a-A, zo’n tien kilometer uit de kust van Den Haag, is een elektrolyse-installatie geplaatst die zeewater omzet in waterstof met behulp van elektriciteit opgewekt door windturbines. Dit platform, dat volledig geëlektrificeerd is, speelt een sleutelrol in het testen van de mogelijkheden voor grootschalige offshore waterstofproductie.
De installatie vormt het hart van de PosHYdon-proef, waarbij drie offshore energiesystemen – wind, gas en waterstof – worden geïntegreerd. “In dit project brengen we onderdelen samen die nog niet eerder hebben samengewerkt,” stelt David Bartmann van ENI Energy. “Het is pionieren op het snijvlak van energie, technologie en infrastructuur.”
Waterstof via bestaande gasleidingen
Met de toenemende bouw van windparken op zee en de groeiende afstand tot het vasteland, wordt het steeds uitdagender om elektriciteit efficiënt aan land te krijgen. De oplossing? De omzetting van windenergie in waterstof via elektrolyse, waarna deze moleculen via bestaande gasleidingen aan wal worden gebracht. Dat is niet alleen technisch haalbaar, maar ook veel goedkoper dan het aanleggen van nieuwe elektriciteitskabels.
Deze infrastructuur ligt er al in de vorm van gaspijpleidingen die een tweede leven krijgen voor transport van waterstof. In plaats van de leidingen op te ruimen nu de gaswinning afneemt, worden ze ingezet voor de energietransitie.
Een alternatieve en flexibele energieoplossing
Waterstof biedt grote voordelen: het is inzetbaar als alternatief voor aardgas in de industrie, als brandstof voor zwaar transport én als tijdelijke energieopslag om pieken op het elektriciteitsnet te dempen. Elke kilogram groene waterstof die offshore geproduceerd wordt, bespaart maar liefst 10 kilogram CO₂ ten opzichte van waterstof uit aardgas.
Van laboratorium naar open zee
De voorbereiding voor de pilot begon op het Investa Expertise Centrum in Alkmaar. Na uitgebreid labonderzoek is nu de stap gezet naar praktijkproeven op zee. TNO, dat het concept ontwikkelde binnen het North Sea Energy-programma, voert een uitgebreid testprogramma uit. Daarbij worden technische, operationele en economische aspecten van waterstofproductie op zee onder de loep genomen.
Volgens TNO ligt de focus op het begrijpen van het dynamische gedrag van een offshore elektrolyse-installatie, met als doel het ontwerpen van robuuste systemen die bestand zijn tegen zoute omstandigheden, harde wind en hoge onderhoudskosten.
Economische potentie
Als de proef slaagt, kunnen de economische voordelen groot zijn:
- TenneT hoeft minder te investeren in dure elektriciteitskabels;
- Platformeigenaren krijgen nieuwe commerciële kansen voor bestaande infrastructuur;
- Fabrikanten van elektrolysers worden gestimuleerd om systemen te ontwikkelen die geschikt zijn voor de zware offshore-omgeving.
Daarnaast helpt TNO met oplossingen voor onbemande bediening via sensoren en datacommunicatie, waardoor onderhoud op zee tot een minimum beperkt kan blijven. “Door innovatieve technologieën kunnen we bestaande nadelen omzetten in kansen,” aldus TNO.
Energie-eilanden als volgende stap
PosHYdon wordt gezien als een opstap naar zogeheten energie-eilanden: knooppunten op zee waar windenergie direct wordt omgezet in waterstof en vanaf daar wordt gedistribueerd. Die aanpak biedt niet alleen schaalvoordelen, maar zorgt er ook voor dat het elektriciteitsnet op land ontlast wordt.
Ondersteuning en toekomstvisie
De pilot wordt mede gefinancierd door een subsidie van 3,6 miljoen euro van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), via de regeling Demonstratie Energie- en Klimaatinnovatie (DEI+). De overige financiering komt van de betrokken bedrijven. Volgens de initiatiefnemers kan grootschalige productie van waterstof op zee tussen 2030 en 2035 werkelijkheid worden, afhankelijk van de investeringsbereidheid van overheden en marktpartijen.
Kom meer te weten over dit onderwerp tijdens de workshop “Turning Tides: Green Hydrogen from Blue Waters” met Rene Peters (TNO), Patrice Hijsterborg (H2DO), Elmar Bouma (NFIA) en Mandar Kukarni (TAQA) tijdens de Offshore Experience 2025 op 9 september 2025 in Den Helder.
